Ukrayna'da Ateşkes mi?
Ukrayna’ya “toprak karşılığı ateşkes” mi dayatılmak isteniyor?
Ukrayna’nın, işgal ettiği topraklardan Rusya’yı çekip çıkaramayacağına ikna olan Batı, mevcut durumdan çıkış yolu arıyor. Batı’da pek çok kişi, Kırım da dahil olmak üzere Rus işgalindeki yerleri vererek savaşı durdurmanın akıllıca olacağını savunmaya başladı… ABD Kongresi’ndeki çıkmazı kırmak için Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump’ın Florida’daki evine, ayağına kadar giden İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron, “siz başkan olduğunuzda Rusya ile pazarlık yapmak isteyeceksiniz. Bunu daha iyi koşullarda yapmak istemez misiniz?” demişti…
‘SONSUZ VE SONUÇSUZ SAVAŞ’A DÖNÜYOR
Savaş herkesi bıktırdı… Ukrayna Savaşı, dibi delik kuyu gibi Batı’nın enerjisini ve kaynaklarını “bir hiç uğruna” içine çekiyor. Ukrayna’nın bu savaşı kazanacağına dair ümitler her geçen gün azalıyor. Ukrayna kazansa bile bu gerçek anlamda bir zafer olmayacak… Sonsuz ve sonuçsuz bir savaş…
Son günlerde artan “Rusya’yla müzakere” haberleri bu bıkkınlığın ve bir niyetin habercisi… Bu konuda ilk işareti Çekya Cumhurbaşkanı Petr Pavel vermişti… Aslında Çekya, Ukrayna’yı en çok destekleyen ülkelerin başında gelir. Ayrıca Çekya, Ukrayna’ya askeri yardımların örgütlenmesinde özel bir rol oynuyor. Bu nedenle Pavel’in görüşleri ayrı bir önemli…
Çekya Cumhurbaşkanı Pavel birkaç hafta önce konuştu ve Ukrayna’nın Rus işgali altındaki topraklarını kurtarmasının görülebilir bir gelecekte mümkün olmadığını, bu düşüncenin naif olduğunu belirterek “toprak karşılığı barış” yapılması gerektiğini savundu…
Pavel, öncelikle savaşın durdurulması gerektiğini, savaş durduktan sonra işgal altındaki topraklar meselesinin daha sonra ele alınabileceğini öne sürdü. Böylece Pavel Ukrayna’ya, toprak karşılığında, yani taviz vererek Rusya’yla anlaşmasını tavsiye etmiş oldu. Bu görüş Ukrayna’nın tavizsiz mücadele anlayışı ile ters düşüyor… Ukrayna, defalarca Kırım ve diğer işgal altındaki toprakları kurtarmadan bir anlaşmanın mümkün olamayacağını ilan etmişti.
Bunları söylemekle birlikte Pavel, Rusya’nın kolayca anlaşma masasına oturmayacağını, Rusların sadece kaba güçten anladıklarını, bu nedenle Ukrayna’ya askeri desteğini artırılması gerektiğini savundu. Yani Pavel diyor ki Ruslara toprak vermek için bile savaşa bir süre devam etmek gerekecek. Ruslar, savaşın bir yere gitmeyeceklerini anlamalılar ki ellerindeki toprakla (şimdilik) yetinsinler…
Özetlersek; Pavel’ın demek istediği şu: verin kaybettiğiniz toprakları, en azından bir süreliğine kurtulun… İyi de bunca savaş neden yapıldı?
HERKESİN DERDİ AYNI: UKRAYNA ZAMANSIZ DÜŞERSE
Çekya’nın derdi belli; Rusya her geçen gün güçlenirken Ukrayna zayıflıyor, kendini savunamaz hale geliyor. Silah ve mühimmatta Batı’ya bağımlı olan Ukrayna’nın Batı desteğini sonsuza kadar devam ettirebilmesi olanaksız… En kötüsü Ukrayna’nın insan kaynakları da tükeniyor. Ruslar ise kuzeyden yeni cephe açtı, Harkiv ve Sumy cepheleri için 510 bin ilave asker topladı. Böyle giderse Ukrayna’nın hiç beklenmedik bir anda, çökmesi ihtimali var. Rus Orduları, Ukrayna’nın tamamını ele geçirirse Ruslarla Çekya arasında sadece 300 km mesafe kalır. Bu nedenle Çekler Rusların Ukrayna’da bir şekilde durmasını istiyorlar. Sadece onlar değil, Almanlar da bunu istiyor. Ukrayna toprak versin, Ruslar da dursun…
“PUTİN ATEŞKES İSTİYOR” HABERLERİ
Dün, İngiliz haber ajansı Reuters, abonelerine Rusya’nın ateşkes istediğine dair özel bir haber gönderdi. Habere göre Reuters'e konuşan dört Rus kaynak, Putin'in Ukrayna'daki savaşı, mevcut savaş alanı hatlarını tanıyan müzakere edilmiş bir ateşkesle durdurmaya hazır olduğunu söylüyordu… Kim bu dört Rus kaynağı derseniz isim yok, cisim yok… İster inan ister inanma… Ancak haberi veren Reuters olunca Putin’in ateşkes istediği bilgisi tüm dünyada orman yangını gibi yayıldı, binlerce basın-yayın organı “Putin ateşkes istiyor” diye haber yaptı…
Reuters’e konuşan Rus kaynaklar şöyle demekteymiş: “Putin gerektiği kadar savaşabilir, ancak Putin aynı zamanda savaşı dondurmak için ateşkese de hazır. Mevcut kazanımlar Putin için yeterli, mevcut cephe hatlarındaki çatışmayı dondurmaya hazır. Rusya’nın şu ana kadarki toprak kazanımlarını tanıyan bir ateşkes anlaşması olabilir. Putin, Rusya’yı yoracak bir sonsuz savaş istemiyor”.
MAKSAT UKRAYNA’YI TAVİZE HAZIRLAMAK MI?
Reuters’in haberini okuduğumda kendi kendime “Çekya Cumhurbaşkanı Pavel ile Rus kaynaklar aynı şeyleri söylemiş” dedim…
Görünen o ki toprak karşılığı ateşkes anlaşması yavaş yavaş pişiriliyor. Anlaşma, Rusya’nın ve Ukrayna’nın önüne konuluyor. Önce dedikodusu ve haberi yapılıyo, sonra Rus yetkililere yöneltilen “tuzak sorular”la bir politika pişiriliyor. Nitekim ajansın haberi Rusya hükümet sözcüsü Peskov’a da soruldu. Peskov, “biz sonsuz savaş istemeyiz” dedi. Kim ister ki? Sorunun cevabı baştan belli, zaten Peskov’dan istenen de bekleneni söylemesi…
PUTİN: “MÜZAKERE KONUSU TEKRAR GÜNDEME GETİRİLİYOR”
Putin, oynanan oyunun farkında. Belarus’ta gazetecilerin sorusu üzerine Rusya Devlet Başkanı “müzakere konusunun tekrar gündeme getirildiğine” dikkati çekerek, “Biz müzakerelerden hiç vazgeçmedik. (Ukraynalılar) Müzakerelere dönebilirler ancak bunu tek bir ülkenin isteklerine göre değil, Belarus ve Türkiye'de yapılan müzakerelerde varılan temel nitelikteki anlaşmalar ve sahadaki gerçeklerden yola çıkarak yapabilirler. Biz buna hazırız” dedi.
ONURLU BİR ÇIKIŞ
Rusya, şu anda kendini savaşta iyi durumda görüyor. Kuzey cephesi için yarım milyondan fazla asker topladı ve büyük bir taarruza hazırlanıyor… Moskova, ateşkes müzakeresi yapmak için dahi ‘güçlü olmaya’ ihtiyacı olduğunu biliyor. Rus Ordusu, bu yaz Ukrayna içlerine doğru gidebileceği kadar gitmek istiyor. Doğu cephesinden sonra kuzeyden de cephe açtılar ve Ukrayna hatlarını kırabilirlerse Harkiv’i, belki Sumy’i almak istiyorlar. Doğu cephesinde ise Luhansk ve Donetsk oblastlarının tamamını ele geçirmenin peşindeler.
Kısacası Ruslar, bir yandan pazarlık bir yandan işgal diyorlar. Anlaşmanın imzalanacağı son ana kadar nereyi alırlarsa orasının ellerinde kalmasını umuyorlar… Putin’e göre en kötü ihtimalle ABD seçimlerini Trump kazanır ve toprak karşılığı ateşkes 2025 Ocak-Şubat aylarında imzalanır. Böylece Ukrayna’nın en az yüzde 20’si Rusya’da kalır.
Rusya alacağını aldı; stratejik kıymette almak isteyip de şu ana kadar alamadığı belki sadece Odesa ve çevresi kaldı. Orayı da alsaydı Ukrayna’nın denizlere çıkışı tamamen kapanacaktı. Dolayısıyla şu haliyle anlaşmak Putin’e yarar. Üstelik Putin, yapacağı anlaşmaya Ukrayna’nın tarafsızlığı ve silahsızlandırılması gibi maddeleri de ekletebilir.
Ukrayna’ya gelirsek, şimdilik ABD’den gelen 61 milyar dolara güveniyorlar. Avrupa’dan peyderpey gelen milyarlarca dolarlık askeri yardım da Ukrayna Ordusu’nun mühimmat ve silah ihtiyacını azaltıyor. Amerikan silahlarını Rus topraklarına karşı kullanma iznini koparabilseler savaşı Rusya’ya taşıyabileceklerini düşünüyorlar. Ne var ki Kiev, savaşı Rusya’ya taşırsa bu durumda Rusya, savaşı Avrupa’nın geri kalanına taşır, işler iyice çığırından çıkar. Rusya’yı ateşkese zorlayalım derken savaşı tüm kıtaya yayarlar…
ABD ve Avrupa yardımları bu yaz dengeleri değiştiremez ise, yani Rus birlikleri doğuda ve kuzeyde durdurulamazsa Rusya ile ateşkes görüşmeleri daha sorunlu geçecektir.
BATI, İKİYE BÖLÜNDÜ
Ukrayna konusunda Batı’nın kafası karışık… Bir grup acilen pazarlıklara başlanmasını, toprak karşılığı ateşkese gidilmesini istiyor. Çünkü vakit yok, Ukrayna’nın düşmesi ihtimali hiç de uzak değil…
İkinci grup ise Rusya’nın bu şekilde durdurulamayacağını düşünüyor. Onlara göre Ukrayna’nın son santimine kadar savaşa devam edilmeli… Bu sayede Rusya yavaşlatılmalı, yorulmalı… Bu süre zarfında Avrupa orduları büyük çarpışmaya hazırlanmalı. Çünkü Putin durmayacak. Putin’e ne kadar taviz verilirse o kadar büyüyecek, tehlikeli hale gelecek.
Özetle; Ukrayna için yakın gelecekte zafer görünmüyor. Batı’nın önerdiği çözümler ise “ölümlerden ölüm beğen” türünden…
Prof. Dr. Sedat Laçiner: Lisans (Ankara Üniversitesi SBF), MA (University of Sheffield), Doktora (King’s College, Londra).
Yazarın video değerlendirmeleri için ayrıca: https://www.youtube.com/@Sedat_Laciner
Twitter: https://x.com/sedatlaciner
